بچینگ بتن، به فرآیند اندازه‌گیری و ترکیب مواد مورد نیاز برای تولید بتن در نسبت‌های از پیش تعیین شده اطلاق می‌شود. این مواد معمولاً شامل سیمان، سنگدانه‌ها (مانند ماسه، شن، یا سنگ خرد شده)، آب و گاهی اوقات موادهای افزودنی هستند. فرآیند بچینگ بتن، نقش مهمی درکیفیت و مقاومت بتن به دست آمده ایفا می‌کند. در این مقاله قصد داریم تا توضیح مختصری درباره بچینگ بتن ارائه کنیم. در این مقاله شما پس از آشنایی با فرایند بچینگ به ترتیب با موضوعات زیر آشنا می‌شوید:
- انواع روش‌های بچینگ بتن
- عوامل موثر بر انتخاب روش بچینگ
- انواع بچینگ پلانت بتن
بچینگ بتن چیست؟
بچینگ بتن (Batching of Concrete) فرایند اندازه‌گیری دقیق و اختلاط مواد تشکیل‌دهنده بتن بر اساس وزن یا حجم مورد نیاز، مطابق با طرح اختلاط است. هرچند به‌دلیل سادگی، بچینگ بتن گاه به‌صورت حجمی انجام می‌شود، اما توصیه می‌شود برای حفظ دقت و کیفیت، از بچینگ وزنی استفاده شود. پیش از ساخت مخلوط، باید مواد بتن به‌درستی و با دقت دسته‌بندی گردند تا کیفیت نهایی بتن حفظ شود.
روش‌های بچینگ بتن
به صورت کلی سه روش برای بچینگ بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد :
- بچینگ تصادفی حجمی
- بچینگ حجمی
- بچینگ وزنی بتن
بچینگ تصادفی حجمی :
این نوع بچینگ، بدون هیچ گونه کنترلی بر اندازه و شکل مواد صورت می‌گیرد. انجام این روش، باعث اختلالات عمده و اشتباه در ساخت بتن می‌شود. این روش کاملا غیر‌علمی و بسیار ساده است و نباید حتی برای یک پروژه کوچک مورد استفاده قرار گیرد.
بچینگ حجمی بتن :
بچینگ حجمی بتن با استفاده از یک جعبه اندازه‌گیری انجام می‌شود.در این روش اجزای بتنی مانند سنگدانه‌ها (شن + ماسه) و سیمان همزمان با یک گیج اندازه‌گیری می‌شوند تا مقدار مورد نظر به دست بیاید. در این مرحله بهتر است که احتیاط برای پرنشدن به صورت کامل صورت بگیرد.
گیج مورد استفاده برای اندازه گیری حجم مواد
در صورت وجود مقدار مشخص حجم آب، برای محاسبه مقدار آب باید از کنتور استفاده کرد. در بچینگ حجمی، مواد بر اساس حجم اندازه گیری می‌شوند. این روش دقت کمتری نسبت به روش وزنی برای بچینگ بتن دارد. در برخی اوقات، سیمان به صورت کیسه‌ای اضافه می‌شود. حجم یک کیسه سیمان ۵۰ کیلوگرم برابر با ۳۵ لیتر است.
حجم جعبه‌ها برای اندازه‌گیری گیج مورد استفاده برابر با حجم یک کیسه سیمان است که ۳۵ لیتر یا ضریبی از آن است. جعبه های گیج عموما عمق زیادی دارند و دارای ضخامت کمی در بالای خود هستند و از چوب، فولاد یا آهن ساخته شده‌اند. این جعبه‌ها که برای اندازه‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد، حجم سنگدانه‌های ریز با اندازه‌های مختلف و سنگدانه های درشت را اندازه‌گیری می‌کنند. سپس آب با استفاده از کنتور آب اندازه‌گیری می‌شود یا از محفظه‌های آب با حجم مشخص استفاده می‌شود.
برای ساخت مخلوط بتن با نسبت ۱:۱:۲ با توجه به بچینگ حجمی، باید یک کیسه سیمان (۳۵ لیتر)، ۱ جعبه گیج سنگدانه ریز (۳۵ لیتر) و ۲ جعبه گیج سنگدانه ریز (۷۰ لیتر) برداشته شود. اگر نسبت آب به سیمان ۰.۵ باشد باید نیمی از حجم سیمان، یعنی ۲۵ لیتر آب گرفته شود.
دستگاه کوچک جهت استفاده در بچینگ حجمی بتن
بچینگ وزنی بتن
دسته بندی وزنی بتن با استفاده از آب یا سیستم وزن‌گیری انجام می‌شود. در پروژه‌های بزرگ، بچینگ خودکار برای تسهیل فرایند تولید و بهینه سازی کیفیت و یکنواختی بتن راه اندازی می‌شود. آب در بتن یک ماده بسیار کلیدی است. بنابراین، آب باید با دقت بالایی اندازه گیری و مورد استفاده قرار گیرد. اگر مقدار آب کم باشد، عملکرد بتن دچار اختلال و ترک خوردگی می‌شود، در حالی که آب اضافی باعث کاهش مقاومت بتن می‌شود. آب باید به طور کامل و بر حسب لیتر به بتن افزوده شود.
در این روش، مواد بر اساس وزن اندازه‌گیری می‌شوند. برای اندازه گیری وزن مواد از وزنه یا انواع دیگر تجهیزات وزن گیری استفاده می‌شود. سیمان، سنگدانه درشت و ریزدانه و آب با دقت اندازه گرفته می‌شوند. وزنه گیرهای مورد استفاده در دو نوع تزارو مکانیکی و ترازو الکترونیکی موجود می‌باشند.
در بچرهای وزن مکانیکی، وزن‌ها با استفاده از فنر و گیج اندازه گیری می‌شوند و از تجهیزات پرکاربرد در دسته بندی وزن می‌باشند. دسته‌های وزنی موجود ممکن است دستی یا نیمه اتوماتیک یا کاملا اتوماتیک باشند. نوع دستی برای کارهای کوچک و تولید کم بتن استفاده می‌شود، در حالی که دو نوع دیگر برای تولید بتن در مقدار زیاد استفاده می‌شود.
دستگاه بچینگ وزنی
مقایسه بچینگ وزنی و بچینگ حجمی: برخی از تفاوت‌های مهم بین بچینگ وزنی و بچینگ حجمی در جدول زیر ذکر شده‌است.
| دسته‌بندی وزن | دسته‌بندی حجم |
|
اندازه گیری کمیت‌ها با در نظر گرفتن وزن آن‌ها انجام می‌شود. |
اندازه گیری کمیت‌ها با در نظر گرفتن حجم آن‌ها انجام می‌شود. |
|
روش دقیقی است |
یک روش تقریبی است. |
|
یک فرآیند طولانی است. |
یک روش ساده است |
|
ترازوی توزین برای بچینگ استفاده می‌شود |
از جعبه‌های فارما و گیج برای بچینگ استفاده می‌شود |
|
برای مواد اتصال دهنده مانند سیمان ترجیح داده می‌شود. |
قابل استفاده برای سنگدانه‌های ریز و درشت و همچنین آب. |
|
در مواقعی که رطوبت زیاد است قابل استفاده است. |
نمی‌توان در شرایطی که رطوبت بالایی دارد استفاده کرد. |
|
نیاز به نیروی کار ماهر دارد. |
به نیروی کار ماهر نیاز ندارد. |
عوامل موثر بر انتخاب روش بچینگ:
برای انخاب بچینگ متناسب با پروژه نیاز است تا موراد مختلفی را لحاظ کنیم. در ادامه با برخی از عوامل موثر بر انتخاب روش بچینگ آشنا می‌شویم
الزامات پروژه: الزامات خاص پروژه مانند نوع و پیچیدگی سازه، طراحی طرح مخلوط بتن مورد نیاز و استانداردهای کیفی مورد نظر نقش بسزایی در انتخاب روش بچینگ دارند. پروژه‌های مختلف ممکن است نیازهای متفاوتی برای دوام بتن، استحکام، کارایی و زمان گیرش داشته باشند.
حجم تولید: حجم بتن مورد نیاز و دفعات ریختن بتن می‌تواند بر انتخاب روش بچینگ تاثیر بگذارد. یک بچینگ پلانت متمرکز که قادر به تولید مقادیر زیادی بتن باشد ممکن است برای پروژه‌های ساختمانی بزرگ با تقاضای بالا مصالح ترجیح داده‌شود. روش بچینگ سیار یا در محل ممکن است برای پروژه‌های کوچکتر، مانند حل مشکلات راه‌سازی مناسب‌تر باشد.
محدودیت‌های سایت و دسترسی: ویژگی‌های سایت ساختوساز، از جمله اندازه، چیدمان و محدودیت‌های دسترسی، می‌تواند بر انتخاب روش بچینگ تأثیر بگذارد. برخی از سایت‌ها ممکن است فضای محدود، زمین دشوار یا چالش‌های لجستیکی داشته باشند که راه‌اندازی یک بچینگ پلانت ثابت را غیرعملی یا ناکارآمد می‌سازد. در چنین مواردی، روش‌های جایگزین مانند بچینگ پلانت سیار یا اختلاط در محل ممکن است ترجیح داده شوند.
کنترل کیفیت و سازگاری: سطح کنترل و سازگاری مورد نیاز در فرآیند تولید بتن یک نکته مهم است. روش‌های بچینگ که کنترل بهتری بر نسبت مخلوط، نسبت آب به سیمان و مواد افزودنی ارائه می‌دهند ممکن است برای پروژه‌هایی با استانداردهای کنترل کیفیت دقیق ترجیح داده شوند. سیستم های بچینگ خودکار می‌توانند به حفظ ثبات و دقت در فرآیند بچینگ کمک کنند.
محدودیت های زمانی: زمان در دسترس برای تولید و تحویل بتن می‌تواند بر انتخاب روش بچینگ تأثیر بگذارد. برخی از پروژه‌ها ممکن است نیاز به تولید و تحویل سریع بتن داشته باشند که می‌توان با استفاده از روش‌هایی مانند بچینگ حجمی یا بتن آماده از یک تامین کننده تجاری به دست آورد. از سوی دیگر، پروژه‌هایی با انعطاف‌پذیری بیشتر در جدول‌های زمانی ممکن است روش‌های بچینگ در محل را انتخاب کنند که کنترل بیشتری بر فرآیند تولید بتن و بتن ریزی فراهم می‌کند. همچنین پیشنهاد می‌کنیم مقاله “بهترین زمان بتن‌ریزی“ را مطالعه نمایید.
ملاحظات هزینه: پیامدهای هزینه مرتبط با روش‌های مختلف بچینگ یک عامل بسیار مهم است. این شامل ملاحظاتی مانند هزینه‌های تجهیزات و راه اندازی، نیازمندی‌های نیروی‌کار، هزینه‌های حمل و نقل و هزینه‌های عملیاتی کلی است. انتخاب یک روش بچینگ که کارایی هزینه را با سطح کیفیت و بهره‌وری مطلوب متعادل می‌کند، ضروری است.
انواع بچینگ پلانت بتن
حال که با انواع روش‌های بچینگ بتن و معیارهایی برای انتخاب روش مناسب آشنا شدیم در بخش آخر مقاله با انواع بچینگ پلانت بتن نیز آشنا می‌شویم. انواع بچینگ پلانت بتن عبارتند از:
بچینگ پلانت ثابت:
این نوع بچینگ بتن، در یک مکان ثابت راه اندازی می‌شود (مانند کارخانه) و برای پروژه‌های ساختمانی در مقیاس بزرگ با تقاضای ثابت برای عرضه بتن مناسب است. بچینگ پلانت ثابت معمولاً شامل سطل‌های ذخیره سازی مختلف برای سنگدانه‌های مختلف، سیلو سیمان، میکسر و تجهیزاتی برای کنترل کیفیت است. کارخانه‌های بتن با ظرفیت تولید بالا که نیاز به کنترل دقیق بر فرآیند بچینگ دارند معمولا از این تجهیزات بهره می‌گیرند.
بچینگ پلانت بتن
بچینگ پلانت متحرک:
بچینگ پلانت متحرک به گونه‌ای طراحی شده است که به راحتی به محل‌های کار مختلف حمل می‌شود. این عمل می‌تواند انعطاف پذیری و راحتی خاصی را ارائه دهد و آن را برای پروژه‌هایی با نیازهای متناوب بتنی یا مکان‌های راه دور مناسب می‌کند. بچینگ پلانت متحرک معمولاً شامل سطل‌های ذخیره سازی، سیلو سیمان، میکسر و تجهیزات کنترلی است.
بچینگ پلانت متحرک
بچینگ پلانت فشرده:
بچینگ پلانت فشرده به گونه‌ای طراحی شده است که فضای کمتری را اشغال کند و در عین حال ظرفیت تولید مشخصی را حفظ کنند. این نوع بچینگ برای پروژه‌های کوچک تا متوسط با فضای محدود مناسب هستند. کارخانه‌های فشرده اغلب سطل های ذخیره سازی، سیلوهای سیمان، میکسر و تجهیزات کنترلی را در یک واحد یا یک پیکربندی فشرده جانمایی می‌کنند.
بچینگ پلانت فشرده
بچینگ پلانت مخلوط بتن خشک:
در کارخانه مخلوط خشک، تمام مواد از جمله سنگدانه‌ها، سیمان و مواد افزودنی از قبل توزین شده و به طور جداگانه ذخیره می‌شوند. بتن در صورت نیاز با ترکیب مواد از پیش وزن شده در محل مخلوط می‌شود. کارخانه‌های مخلوط خشک معمولاً برای پروژه‌های کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرند، جایی که بتن بر اساس تقاضا تولید می‌شود.
بچینگ پلانت مخلوط بتن خشک
بچینگ پلانت بتن مرطوب:
در کارخانه مخلوط مرطوب، تمام مواد قبل از انتقال به محل ساختوساز با هم ترکیب شده و مخلوط می‌شوند. سنگدانه‌ها، سیمان، آب و مواد افزودنی به طور کامل مخلوط می‌شوند تا ساختار بتن مورد نظر ایجاد شود. کارخانه‌های اختلاط مرطوب به دلیل تولید بتن با کیفیت بالا و پایدار شناخته شده‌اند.
بچینگ پلانت بتن مرطوب
بچینگ پلانت پیوسته:
بچینگ پلانت پیوسته برای تولید مداوم و بدون وقفه بتن طراحی شده‌است. این نوع بچینگ یک فرآیند اختلاط مداوم دارند که امکان عرضه ثابت بتن را فراهم می‌کند. این کارخانه‌ها برای پروژه‌هایی با تقاضای بتن بالا مناسب هستند و نیاز به جریان ثابت بتن دارند.
جمع‌بندی
فرآیند بچینگ بتن، هسته اصلی کیفیت نهایی بتن را شکل می‌دهد. از روش‌ها و دستگاه‌های ساده حجمی گرفته تا سیستم‌های کاملاً خودکار وزنی، همه بر اساس نیاز پروژه و استانداردهای کنترل کیفیت انتخاب می‌شوند. هر پروژه متناسب با حساسیت، میزان تولید، شرایط اجرایی و بودجه خود، روش یا نوع بچینگ پلانت متفاوتی را برمی‌گزیند. در پروژه‌های کوچک و کم‌هزینه، گاه استفاده از روش حجمی کافی است، اما در مقیاس بزرگ و پروژه‌های حساس، بچینگ وزنی یا بچینگ پلانت‌های پیشرفته و تمام‌خودکار، دوام، یکنواختی و اطمینان بیشتری را تضمین می‌کند.
در نهایت، آشنایی با انواع روش‌ها و دستگاه‌های بچینگ و تطبیق درست آن با نیازهای پروژه، علاوه بر کاهش هزینه‌ها و زمان اجرا، کیفیت بتن را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهد. این امر باعث می‌شود در درازمدت، ضمن بهبود مشخصات فنی سازه، هزینه‌های تعمیر و نگه‌داری کاهش یابد و بهره‌وری در صنعت ساختوساز بالا رود.
منابع:
بدون دیدگاه